طبق گزارش پایگاه کلام قلم، تردیدی نیست که سیستم ایمنی بدن، وابسته به گلبول‌های سفید موجود در خون است و هرگاه صحبتی از سیستم ایمنی می‌شود، اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، اهمیت گلبول‌های سفید خون است.
مقدمه
به‌وضوح گلبول‌های سفید یا لوکوسیت‌ها، جزء حیاتی سیستم ایمنی بدن هستند و نقش اساسی در دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها ایفا می‌کنند؛ این سلول‌ها از طریق شناسایی و نابودی پاتوژن‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و دیگر عوامل بیماری‌زا) و همچنین کمک به تنظیم پاسخ‌های ایمنی، سلامت کلی بدن را حفظ می‌کنند. در این یادداشت، به بررسی انواع مختلف گلبول‌های سفید و عملکردهای آنان در بدن پرداخته می‌شود.
انواع گلبول‌های سفید
گلبول‌های سفید، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر یک از این دسته‌ها به زیرمجموعه‌های مختلف تقسیم می‌شوند که در زیر به تفصیل شرح داده می‌شوند:
- لنفوسیت‌ها: که جزو آگرانولوسیت‌ها هستند، به‌عنوان قهرمانان اصلی سیستم ایمنی شناخته می‌شوند، حدود ۳۲% گلبول‌های سفید موجود در خون را تشکیل می‌دهند و به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: لنفوسیت‌های B و لنفوسیت‌های T.
لنفوسیت‌های B:
وظیفه اصلی: تولید آنتی‌بادی‌ها (پروتئین‌های خاص) برای شناسایی و نابودی پاتوژن‌ها.
فرآیند: زمانی که لنفوسیت‌های B، یک پاتوژن را شناسایی می‌کنند، به‌سرعت فعال شده و به سلول‌های پلاسما تبدیل می‌شوند که آنتی‌بادی‌ها را تولید می‌کنند.
لنفوسیت‌های T:
زیرمجموعه‌ها: لنفوسیت‌های T کمک‌کننده (CD4) و لنفوسیت‌های T کشنده (CD8)
وظیفه اصلی: کنترل و هماهنگی پاسخ‌های ایمنی و نابودی سلول‌های آلوده به ویروس.
فرآیند: لنفوسیت‌های T کمک‌کننده، به تحریک لنفوسیت‌های B و دیگر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند، در حالی‌که لنفوسیت‌های T کشنده، به‌طور مستقیم سلول‌های آلوده را نابود می‌کنند.
- نوتروفیل‌ها: که از دسته گرانولوسیت‌ها هستند، نقش حیاتی در پاکسازی بافت‌ها و نابودی پاتوژن‌ها دارند.
درصد بالایی از گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند (معمولا حدود %۶۲).
وظیفه اصلی: اولین خط دفاع در برابر عفونت‌ها.
فرآیند: به‌محض شناسایی یک عفونت، نوتروفیل‌ها به محل التهاب می‌رسند و با روش‌های فغوسی توانایی شناسایی و بلعیدن باکتری‌ها و زباله‌های سلولی را دارند.
- مونوسیت‌ها: که از دسته آگرانولوسیت‌ها می‌باشند و شامل ماکروفاژها و سلول‌های دارینه‌ای می‌شوند، حدود ۵% گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند.
ماکروفاژها:
این سلول‌ها بزرگ‌تر از نوتروفیل‌ها هستند و می‌توانند مدت طولانی‌تری در بافت‌ها باقی بمانند.
وظیفه اصلی: بلعیدن پاتوژن‌ها و زباله‌های سلولی و ارائه آنتی‌ژن به لنفوسیت‌های T.
فرآیند: ماکروفاژها پس از بلعیدن پاتوژن، می‌توانند بقایای آن را به سلول‌های ایمنی نشان دهند تا سایر سلول‌ها نیز به آن پاسخ دهند.
فرآیند: با بلعیدن پاتوژن‌ها، این سلول‌ها تجزیه و تحلیل کرده و اطلاعات مربوط به آن‌ها را به دیگر سلول‌های ایمنی منتقل می‌کنند.
- بازوفیل‌ها: که جزو دسته گرانولوسیت‌ها هستند و حدود %۰٫۴ گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند.
بازوفیل‌ها: نقش بازوفیل‌ها در واکنش‌های آلرژیک و التهاب‌ها است و مواد شیمیایی مانند هیستامین را آزاد می‌کنند.
- ائوزینوفیل‌ها: که از دسته گرانولوسیت‌ها هستند و حدود %۲٫۳ گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند.
ائوزینوفیل‌ها: عمدتاً در مبارزه با عفونت‌های انگلی و واکنش‌های آلرژیک، مسئول هستند.
- سلول‌های دندریتیک
وظیفه اصلی: شناسایی پاتوژن‌ها و انتقال اطلاعات آن‌ها به لنفوسیت‌های T.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
تردیدی نیست که مفهوم سیستم ایمنی بدن انسان، بدون وجود گلبول‌های سفید خون، معنایی پیدا نمی‌کند؛ گلبول‌های سفید با تنوع و قابلیت‌های خود، بخش بنیادی و حیاتی سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. شناخت دقیق انواع گلبول‌های سفید و عملکردهای آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا درک بهتری از بیماری‌ها، واکنش‌های آلرژیک و درمان‌های ایمنی پیدا کنیم. وجود گلبول‌های سفید خون، برای مقابله با عوامل بیماری‌زا همچون باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها الزامی است، اما حساسیت بیش از حد این گلبول‌ها نسبت به مواد غیر مضر همچون گرده گیاهان، گرد و غبار هوا، گرد چوب و موارد این‌چنینی، منجر به واکنش‌های آلرژیک شده که فرد را دچار مشکلات و علائمی همچون عطسه، سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه، جوش و خارش پوست و … می‌کند که فرد گاهی مجبور به مقابله با این حساسیت گلبول‌ها می‌شود. پژوهش‌های بیشتر در زمینه گلبول‌های سفید و تعاملات آن‌ها می‌تواند منجر به پیشرفت‌های قابل توجهی در علم پزشکی، پیشگیری و درمان بیماری‌ها شود.
با تنظیم: علیرضا محمودی فرد – محقق حیطه‌های پزشکی و مشاور رئیس هیئت مدیره موسسه پیشرو بین‌الملل پردیس در امور همکاری‌های علمی و بین‌المللی
- نویسنده : علیرضا محمودی فرد
