نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه اقتصادی و اجتماعی: یک نگاه جامعه‌شناسی / شکوفه عصاره

به گزارش پایگاه خبری کلام قلم، در جهان امروز، شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان مهندسان نوآوری از اهمیت چشمگیری برخوردار هستند و یکی ازعوامل اصلی رشد اقتصادی و تحول اجتماعی شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها با ارائه ایده‌ها و فناوری‌های نوآورانه خود، نه تنها به توسعه اقتصادی منتهی می‌شوند، بلکه الگو‌هایی برای تغییر و تحول مطرح می‌نمایند و به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک می‌کنند. در این یادداشت، نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور از ۴ زاویه جامعه شناسی اقتصادی، جامعه شناسی فرهنگی، جامعه شناسی آموزش و پرورش و جامعه شناسی پزشکی، بررسی می شود.

از نگاه جامعه‌شناسی اقتصادی، شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسیار مهمی در تقویت ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کنند. آن‌ها با ارائه ایده‌ها و فناوری‌های جدید، به تحرک بازار کمک کرده و همچنین از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع، باعث کاهش بیکاری و افزایش رفاه اجتماعی می‌شوند. این شرکت‌ها، با تمرکز بر راهبردهای نوآورانه، می‌توانند صنایع مختلف را تحول داده و با تولید محصولات، خدمات و ایجاد بازارهای جدید، اشتغال‌زایی را ترویج دهند. از سوی دیگر، شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش درآمد و توزیع عادلانه ثروت را به عنوان یکی از اهداف اصلی خود مد نظر دارند. به عنوان مثال، ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم و پرداخت حقوق منصفانه به کارکنان می‌تواند منجر به افزایش درآمد خانواده‌ها و کاهش نابرابری‌های اقتصادی شود. همچنین، ارتقاء مهارت‌ها و آموزش کارکنان نیز می‌تواند به افزایش درآمد و توزیع ثروت عادلانه کمک کند؛ زیرا افزایش مهارت‌ها ممکن است به افزایش حقوق و مزایای کارکنان منجر شود. در نتیجه این شرکت‌ها می‌توانند با ارائه حمایت‌ها و منابع برای کارآفرینان و کسب‌وکارهای جدید، به افزایش درآمد و توزیع عادلانه ثروت کمک کنند. به علاوه، حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در یک اقتصاد، باعث افزایش توانمندی رقابتی اقتصاد یک جامعه می‌شود، چرا که با ارتقاء فناوری و به‌کارگیری استراتژی‌های نوین، بازارها را تحول می‌دهند و رقبای خود را به چالش می‌کشند

شرکت‌های دانش‌بنیان قدرت تأثیر گذاری گسترده‌ای بر فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی دارند. فعالیت‌های این شرکت‌ها، منجر به شکل‌دهی فرهنگ کارآفرینی، نوآوری و توسعه اقتصادی جامعه و در نتیجه موجب افزایش انگیزه افراد برای شرکت در فعالیت‌های اقتصادی و نوآورانه می‌شود. ایجاد فرهنگ کارآفرینی و نوآوری توسط شرکت‌های دانش‌بنیان نه تنها به توسعه اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر فرهنگ و جوامع ایحاد کند و باعث تحولات مثبت در سطح اجتماعی و فرهنگی شود. با توجه به دیدگاه جامعه‌شناسی فرهنگی، شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق ارتقاء فرهنگ کارآفرینی، همکاری، پذیرش تنوع، ارزش‌های اخلاقی و شفافیت می‌تواند به توسعه پایدار و پیشرفت جامعه کمک کند. به علاوه، از آنجایی که شرکت‌های دانش‌بنیان ایمان قاطعی به ارزش‌هایی چون خلاقیت، قبول ریسک، توسعه مهارت‌های کارآفرینی و تحمل خطا دارند، ترویج این باورها به توانایی رقابتی و توانمندی جامعه در زمینه‌های مختلف کمک می‌کند.

با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و مؤسسات تحقیقاتی و آموزشی، ارتباط نزدیکی بین علم و صنعت ایجاد می‌شود. این تعامل علاوه بر انتقال فناوری به بازارها، منجر به  انتقال دانش و فناوری به محیط‌های آموزشی شده و به برقراری ارتباط نزدیک بین صنعت و آموزش کمک می‌کند. از منظر جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، می­توان به این نکته اشاره کرد که این امر به خوبی می‌تواند فرصت‌های شغلی برای دانشجویان و دانش آموختگان ایجاد کند، فرهنگ کارآفرینی را ترویج دهد و حمایت‌هایی را برای تحقیقات فراهم کند. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند نقش مهمی در ارتقاء آموزش و پرورش داشته باشند. با ارائه برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌های برگزار شده توسط شرکت های دانش بنیان، دانشجویان و اساتید با تکنولوژی‌ و رویکردهای عصرنوین آشنا می شوند. این اقدامات به توسعه مهارت‌ها و تجربه‌های دانشجویان و فناوری و نوآوری در دانشگاه‌ها کمک می‌کند.

در انتها از منظر جامعه شناسی پزشکی می­توان با قاطعیت بیان کرد که شرکت‌های دانش‌بنیان در پزشکی نقش مهمی ایفا می‌کنند. چرا که این شرکت‌ها اغلب به عنوان موتورهای نوآوری در حوزه پزشکی شناخته می‌شوند و می‌توانند از طریق تحقیقات و توسعه فناوری، به بهبود خدمات بهداشتی و درمانی، سلامت عمومی، توسعه داروهای نوین، دستگاه‌های پزشکی و روش‌های تشخیصی و درمانی به روز دنیا کمک کنند. این موضوع موجب بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی می گردد. علاوه بر این، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با شناخت نیازها و مشکلات جامعه در حوزه پزشکی و ارتقای سلامت عمومی بر تحقیقات جامعه شناسی پزشکی نیز تأثیر زیادی بگذارند.

در پایان، ذکر این نکته حائز اهمیت است که شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند و این موضوع نیازمند حمایت و توجه ویژه از سوی مقامات اجرایی و تصمیم‌گیران کشور است. زیرا این شرکت‌ها از نظر نوآوری و فناوری، می‌توانند به رشد پایدار و اقتصادی کشورها کمک نموده و تأثیرات چشم‌گیر و غیر قابل ‌انکاری بر جوامع و اقتصاد‌ آن‌ها دارند. بنابراین، طراحی و اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی و تشویقی برای این شرکت‌ها از مهم ترین اموری است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. حمایت از این شرکت‌ها می‌تواند از راه‌های متعددی مانند اعطای تسهیلات، خرید از طریق تولید بار اول، ترک تشریفات مناقصه، اعتماد به محصول داخلی، معرفی به سایرین و … انجام­ شود. این موضوع بدون شک منجر به تقویت ساختار اقتصادی-اجتماعی جامعه ­و فراهم کردن توسعه پایدار و عادلانه­ می­گردد.

به قلم: شکوفه عصاره – کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی