پایگاه خبری تحلیلی کلام قلم | اخلاق در سازمان‌ها به‌عنوان یک عامل کلیدی در تعیین رفتار کارکنان و کیفیت تصمیم‌گیری‌های مدیریتی مطرح است. پژوهش‌های متعدد نشان داده‌اند که رفتار اخلاقی و اصول اخلاقی در محیط‌های کاری نه تنها به بهبود روابط بین‌فردی می‌انجامند بلکه تأثیر مستقیم و مثبتی بر بهره‌وری سازمان‌ها دارند (Trevino & Nelson, 2017).
تعریف و اهمیت اخلاق در سازمان‌ها
- مفهوم اخلاق
اخلاق به مجموعه‌ای از اصول و ارزش‌ها اشاره دارد که رفتار و تصمیم‌گیری‌های فردی و سازمانی را هدایت می‌کند. در مفهوم سازمانی، اخلاق شامل تعیین استانداردهای رفتاری برای کارکنان و مدیران می‌شود که باید در راستای منافع جمعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی عمل کنند (Crane & Matten, 2016).
- اهمیت اخلاق در محیط کار
تحقیقات نشان داده‌اند که وجود یک فرهنگ اخلاقی قوی در سازمان‌ها می‌تواند به افزایش وفاداری کارکنان، کاهش نارضایتی شغلی و تقویت همکاری‌های گروهی منجر شود (Dyne et al., 2009)؛ از طرف دیگر، نقض اصول اخلاقی می‌تواند به آسیب‌های جدی از جمله از دست دادن اعتبار سازمان و افزایش نرخ چرخش کارکنان منجر شود (Valentine et al., 2011).
تأثیر اخلاق بر بهره‌وری
- اخلاق و انگیزش کارکنان
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که احساس تعهد اخلاقی در سازمان، می‌تواند تأثیر زیادی بر انگیزه کارکنان داشته باشد. یک پایان‌نامه در دانشگاه شهید بهشتی نشان‌دهنده این است که سازمان‌هایی که اصول اخلاقی را رعایت می‌کنند، به احتمال بیشتری می‌توانند محیطی انگیزشی ایجاد کنند که در نتیجه بهره‌وری و کارایی کارکنان را افزایش می‌دهد (Nasiri, 2019).
- رابطه بین اخلاق و فرآیندهای تصمیم‌گیری
وجود اصول اخلاقی در فرایندهای تصمیم‌گیری به سازمان‌ها کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری انجام دهند و در نتیجه به بهبود بهره‌وری کمک کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تصمیمات مبتنی‌بر اصول اخلاقی نه تنها می‌تواند به نتایج مثبت مالی منجر شود، بلکه اعتماد مشتریان و ذی‌نفعان را نیز افزایش می‌دهد (Eisenbeiss, 2012).
- تأثیر اخلاق بر ارتباطات درون‌سازمانی
اخلاق به‌عنوان عامل تسهیل‌کننده ارتباطات سالم در سازمان‌ها عمل می‌کند. سازمان‌هایی که ارزش‌های اخلاقی را در روابط کاری قرار می‌دهند، فضای کاری مثبت‌تری دارند که به افزایش همکاری و کاهش تعارض‌ها منجر می‌شود. طبق یک پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران، ارتباط مثبت میان اخلاق و تعاملات گروهی می‌تواند بهره‌وری گروهی را به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد (Peyrovi, 2021).
بررسی برخی پایان‌نامه‌های دانشگاهی
- فرضیات محوری
پروژه‌های تحقیقاتی متعددی با هدف بررسی تأثیر اخلاق بر بهره‌وری کارکنان انجام شده‌اند. در یک پایان‌نامه در دانشگاه علامه طباطبایی، محققان به بررسی ارتباط میان فرهنگ سازمانی و بهره‌وری پرداختند و نتیجه گرفتند که در سازمان‌هایی که ارزش‌های اخلاقی به خوبی نهادینه شده‌اند، بهره‌وری بالاتر از سازمان‌های دیگر است (Mazaheri, 2018).
- نتایج مطالعه
در یک مطالعه دیگر در دانشگاه تربیت مدرس، نتایج نشان داد که سازمان‌هایی که به اصول اخلاقی توجه بیشتری دارند، شاهد کاهش استرس شغلی و افزایش انگیزش کارکنان بوده‌اند که نهایتاً منجر به بهبود عملکرد کلی سازمان شده است (Amiri, 2020).
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
اخلاق به‌عنوان یکی از ارکان اصلی موفقیت سازمان‌ها، تأثیر قابل توجهی بر بهره‌وری دارد. تأکید بر اصول اخلاقی در محیط کار می‌تواند انگیزه کارکنان را افزایش دهد، تصمیم‌گیری‌های بهتری ایجاد کند و ارتباطات مثبتی را درون سازمان تسهیل نماید. از این رو، مدیران و رهبران سازمان‌ها باید توجه خاصی به نهادینه‌کردن فرهنگ اخلاقی در محیط کار داشته باشند تا بهره‌وری بیشتری را از کارکنان خود کسب نمایند.
گردآوری: علیرضا محمودی فرد – مدرس دروس اخلاق حرفه‌ای و مدیریت منابع انسانی در دانشگاه
- نویسنده : علیرضا محمودی فرد
