طبق گزارش پایگاه کلام قلم، هورمون استرس که با نام علمی هورمون کورتیزول شناخته می‌شود، جزو مهم‌ترین و موثرترین هورمون‌ها در بدن انسان است.
مقدمه
کورتیزول که به‌عنوان هورمون استرس نیز شناخته می‌شود، بخشی از خانواده گلوکوکورتیکوئیدها است و از غده فوق کلیوی تولید می‌شود. این هورمون به تنظیم متابولیسم، پاسخ به استرس و تعدادی از عملکردهای بیولوژیکی مهم در بدن کمک می‌کند. در این یادداشت، به بررسی کاربردهای بالینی و درمانی هورمون کورتیزول پرداخته خواهد شد.
- درمان اختلالات التهابی
کورتیزول دارای خواص ضدالتهابی قوی است و به همین دلیل در درمان بیماری‌های التهابی نظیر آرتریت روماتوئید، التهاب ریوی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و التهاب روده استفاده می‌شود. بر اساس پژوهش‌ها، داروهای مشتق از کورتیزول مانند پردنیزون (پردنیزولون) و هیدروکورتیزون می‌توانند به کاهش علائم و عوارض این بیماری‌ها کمک کنند (Chambers et al., 2011).
- درمان اختلالات خودایمن
کورتیزول به‌خاطر توانایی‌اش در سرکوب سیستم ایمنی، در درمان اختلالات خودایمن مانند بیماری هاشیموتو و مالتیپل اسکلروزیس استفاده می‌شود. این هورمون می‌تواند به کاهش تولید اتوآنتی‌بادی‌ها و کاهش فعالیت ایمنی کمک کند (Coyle et al., 2016).
- مدیریت استرس و اختلالات اضطرابی
کورتیزول به‌عنوان یک پاسخ طبیعی به استرس عمل می‌کند. در برخی موارد، استفاده کنترل‌شده از کورتیزول می‌تواند به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی کمک کند؛ به‌ویژه در مواقعی که درمان‌های سنتی مؤثر نبوده‌اند، استفاده از داروهای گلوکوکورتیکوئید ممکن است مورد توجه قرار گیرد (Korte et al., 2005).
- درمان تروما و صدمه مغزی
تحقیقات نشان داده‌اند که تجویز کورتیزول در بیمارانی که دچار تروما یا صدمه مغزی شده‌اند می‌تواند به محافظت از بافت مغز و کاهش عوارض طولانی‌مدت کمک کند؛ این تاثیر مثبت به توانایی کورتیزول در کاهش التهاب و بهبود وضعیت متابولیک مرتبط است (Murray et al., 2005).
- درمان بیماری آدیسون
بیماری آدیسون یک اختلال هورمونی است که در آن تولید طبیعی کورتیزول با کاهش مواجه می‌شود. درمان با داروهای ترکیبی حاوی کورتیزول می‌تواند به تعادل هورمونی و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند (Haffner et al., 2019).
- اثرات بر متابولیسم و کاهش وزن
کورتیزول، به‌عنوان یک هورمون استرس، ممکن است بر متابولیسم چربی و گلوکز تأثیر بگذارد. در شرایطی که کورتیزول به‌طور مزمن بالا باشد، ممکن است به چاقی و افزایش وزن منجر شود؛ از طرف دیگر، در درمان برخی از اختلالات متابولیکی، استفاده کنترل‌شده از کورتیزول می‌تواند به بهبود وضعیت گلیسمی و کنترل قند خون کمک کند (Björntorp, 2001).
- کاربرد در سرطان
در برخی از انواع سرطان، درمان با گلوکوکورتیکوئیدها (مانند کورتیزول) به‌عنوان بخشی از پروتکل درمانی برای کمک به کاهش التهاب و جلوگیری از عوارض جانبی شیمی‌درمانی استفاده می‌شود (Gordon, 2006).
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
کورتیزول به‌عنوان یک هورمون مهم در بدن، کاربردهای گسترده‌ای در درمان اختلالات التهابی، خودایمن، ریوی، استرس، تروما و بیماری‌های هورمونی دارد؛ با این حال، مدیریت دقیق دوز و زمان تجویز کورتیزول ضروری است تا از عوارض جانبی مرتبط با استفاده مزمن آن جلوگیری شود.
تحت نگارش: علیرضا محمودی فرد – محقق در زمینه‌های سبک زندگی و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت فنی و مهندسی آریا اندیشه صنعت اکسین
- نویسنده : علیرضا محمودی فرد
