پایگاه تحلیلی کلام قلم | سس مایونز، یکی از محبوبترین سسها در غذاهای مختلف است که عمدتاً از تخممرغ، روغن و سرکه یا آب لیمو تهیه میشود. با وجود طعم مطبوع، نگرانیهایی درباره تأثیرات بالقوه آن بر سلامت کبد و عوارض جانبی ناشی از مصرف مداوم آن وجود دارد؛ این مساله آنقدر مهم است که برخی محققان، به سس مایونز، لقب سم کبد را دادهاند. این یادداشت به بررسی ترکیبات سس مایونز، اثرات آن بر کبد و جنبههای سمیتی توجه میکند.
ترکیبات سس مایونز
سس مایونز معمولاً با ترکیب مواد زیر تهیه میشود:
تخممرغ: منبع مهمی از پروتئین و چربیهای سالم، اما همچنین شامل کلسترول بالا است.
روغن: عمدتاً شامل روغنهای گیاهی است که میتوانند دارای اسیدهای چرب اشباع و ترانس باشند، بهویژه در شکلهای فرآوریشده، که متاسفانه بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
سرکه یا آب لیمو: برای طعم و نگهداری سس استفاده میشوند.
تأثیرات بر کبد
کبد، عضو بسیار حیاتی و مهمی در بدن انسان است که تاکنون بیش از ۵۰۰ کار آن در بدن، کشف شده است؛ این اندام که عملکرد آن برای بدن بسیار کلیدی است، بهنوعی آزمایشگاه بدن انسان محسوب میشود. تحقیقات نشان میدهد که مصرف مداوم سس مایونز، بهخصوص در مقادیر بالا، میتواند به مشکلاتی در کبد منجر شود:
چربی کبدی: مقادیر بالای چربیهای اشباع و ترانس در روغنهای مورد استفاده، میتواند به انباشت چربی در کبد منجر شود، که به نوبه خود میتواند منجر به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شود که ازقضا ابتلا به آن بسیار زیاد شده است (Mendez et al., 2019).
افزایش کلسترول: مصرف زیاد سس مایونز بهعلت محتوای کلسترول موجود در تخممرغ میتواند سطح کلسترول خون را افزایش دهد که شرایطی مانند آترواسکلروزیس و بیماریهای قلبی را بهدنبال دارد، که میتواند به کبد آسیب برساند (Zhang et al., 2020).
سمیت مواد افزودنی: برخی از سسهای مایونز تجاری ممکن است حاوی مواد افزودنی و نگهدارندههایی باشند که اثرات سمی بر روی کبد داشته باشند. تحقیقات نشان میدهد که افزودنیهایی مانند مونو سدیم گلوتامات (MSG) و فسفاتهای غیر ارگانیک ممکن است سلامت کبد را تحتتأثیر قرار دهند (Chun et al., 2021).
بهداشت و ایمنی مصرف
میزان مصرف سس مایونز و نوع آن (خانگی یا تجاری) نقش مهمی در تأثیرات آن بر سلامت دارد. سس مایونز خانگی معمولاً از مواد طبیعی تهیه میشود و مسلما میتواند نسبت به سسهای فرآوریشده، ارجحیت داشته باشد؛ با این حال، حتی در مورد سس خانگی نیز، مصرف آن باید با اعتدال باشد.
جمعبندی و نتیجهگیری
با وجود محبوبیت سس مایونز بهعنوان یک چاشنی خوشمزه، مصرف مداوم و زیاد آن ممکن است به خطرات مهم عملکردی، علیالخصوص برای کبد، منجر شود. درک ترکیبات آن و انتخاب آگاهانه میتواند به کاهش اثرات منفی کمک کند. لازم است از زیادهروی درمصرف، خودداری شود.
نگارش: استاد علیرضا محمودی فرد – محقق سبک زندگی سالم و مدرس فیزیولوژی در دانشگاه
- نویسنده : علیرضا محمودی فرد